Shveysariyaning keksa aholisi mamlakat hukumatining iqlim bo‘yicha harakatsizligiga doir inson huquqlari bo‘yicha Yevropa sudi ishida g‘olib chiqdi. Haddan tashqari issiq havo ularning sog‘lig‘iga ziyon yetkazib, o‘lim xavfini yuzaga keltirmoqda. Bu — iqlim o‘zgarishi bilan bog‘liq tarixdagi birinchi qaror.
O‘tgan mart oyi butun dunyo bo‘ylab kuzatuvlar tarixidagi eng issiq mart bo‘ldi. Meteorologlar ketma-ket o‘ninchi oy oylik harorat rekordini qayd etmoqda.
Kaliforniya universiteti (AQSh) yangi tadqiqotiga ko‘ra, iqlim o‘zgarishi oqibatida qutb muzliklarining erishi Yerning aylanish tezligiga ta’sir qilmoqda, bu esa, o‘z navbatida, global vaqt hisobini o‘zgartirib yuborishi mumkin.
O‘tgan fevral oyi butun dunyo bo‘ylab kuzatuvlar tarixidagi rekord darajada issiq fevral bo‘ldi. Bu, shuningdek, havo harorati bo‘yicha ketma-ket rekord qo‘yilayotgan to‘qqizinchi oy hisoblanadi. Sayyoraning ayrim hududlarida havo harorati o‘rtacha ko‘rsatkichdan 3,3 darajaga yuqori bo‘lgan.
Butunjahon meteorologiya tashkiloti prognozlariga ko‘ra, El-Nino tabiat hodisasi zaiflashmoqda, ammo global iqlimga ta’sir qilishda davom etadi, bu esa mart va may oylari orasida deyarli barcha quruqlik hududlarida me’yordan yuqori harorat bo‘lishiga olib keladi.
O‘zbekistonda fevral bahoriy iliqlik bilan boshlanib, yarim oyda qishligini eslab qoldi. Xususan, Jizzaxning Chuvilloq qishlog‘ida ham yashillikka burkangan qirlarni yana qor bosdi. “Gazeta.uz” fotomuxbiri Xolida Musulmon qadrdon qishlog‘ida bir oyda kuzatilgan ikki fasl tarovatini kadrlarga muhrladi.
Insoniyat tuproqqa ming yillardan beri bir necha bosqichda ishlov beradi: yumshatadi, tekislaydi, kesaklarni maydalaydi, begona o‘tlarni chopadi. Bu ishlar qisqa istiqbolda hosildorlikka ijobiy ta’sir qiladi, biroq suvning isrof bo‘lishi va hatto chang bo‘ronlariga olib keladi. Xo‘sh, buni o‘zgartirish mumkinmi?
Iqlim o‘zgarishi Markaziy Osiyoning barqaror rivojlanishining asosiy muammolaridan biriga aylandi, dedi Shavkat Mirziyoyev Dubayda bo‘lib o‘tgan COP28 sammitida. U “yashil” iqtisodiyotga o‘tish va uglerod neytralligiga erishish “Yangi O‘zbekistonning strategik maqsadi” ekanini ta’kidladi.
Shavkat Mirziyoyev 30-noyabr — 2-dekabr kunlari BMTning Iqlim o‘zgarishi masalalari bo‘yicha konferensiyasida ishtirok etish uchun Dubayda bo‘ladi. Davlat rahbari yalpi sessiyada nutq so‘zlashi hamda qator ikki tomonlama uchrashuv va muzokaralar o‘tkazishi kutilmoqda.
O‘tgan oktabr oyi rekord darajadagi eng issiq oy bo‘ldi. Olimlarning ta’kidlashicha, 2023-yil ham tarixdagi eng issiq yil bo‘lishi kutilmoqda.
Prezident O‘zbekiston va Janubiy Koreya o‘rtasida iqlim o‘zgarishi sohasida hamkorlik to‘g‘risidagi hadli bitimni tasdiqladi.
Yaponiyaning 2 mln dollarlik moliyaviy ko‘magida BMTTD Orolbo‘yida iqlimga chidamli qishloq xo‘jaligini rivojlantirish loyihasini ishga tushirdi. Yaponiya, shuningdek, innovatsion texnologiyalardan foydalanish va qishloq joylaridagi aholi barqarorligini oshirishda ko‘maklashadi.
Iqlim o‘zgarishi qishloq xo‘jaligiga qanday ta’sir qilmoqda, raqamlashtirish ta’minot zanjiri samaradorligini oshiradimi, qishloq xo‘jaligi yeriga egalik masalasi qanday hal qilinadi? Qishloq xo‘jaligi vaziri Aziz Voitov bu bo‘yicha Samarqandda o‘tgan xalqaro konferensiya chog‘ida “Gazeta.uz”ga intervyu berdi.
Iqlim o‘zgarishi keltirib chiqargan issiqlik to‘lqinlari havo sifati, inson salomatligi va ekotizimlarga jiddiy ta’sir ko‘rsatmoqda. Qanday qilib issiqlik ozon ifloslanishini oshiradi va shahar issiqlik orollari nimasi bilan xavfli — Jahon meteorologiya tashkiloti hisobotida.
Ortda qolgan yoz kuzatuvlar tarixidagi eng issiq fasl, avgust esa eng issiq oy bo‘ldi. Olimlar Antarktidada dengiz sathining rekord darajada yuqori harorati va dengiz muzlari darajasining pasayishini kuzatdi. “Sayyora qaynoq mavsumni boshdan kechirdi. Iqlim inqirozi boshlandi”, — deydi BMT rahbari.
O‘zbekistonliklar yetishtirishi mumkin bo‘lganidan ko‘proq go‘sht iste’mol qiladi. Chorva mollari yaylov resurslariga nisbatan ko‘p. Ularni ortiqcha o‘tlatish ekotizimlar tanazzuli va bioxilma-xillik qisqarishiga olib keladi. Zoolog Sergey Zagrebin yaylovlarni qanday qilib to‘g‘ri boshqarish mumkinligini tushuntirdi.
BMTning Bola huquqlari bo‘yicha qo‘mitasi a’zo davlatlar uchun bolalarning atrof-muhitga bo‘lgan huquqlarini ta’minlashda nima qilishlari kerakligi haqidagi yo‘riqnomani e’lon qildi. Unda aytilishicha, davlatlar o‘z chegaralari va undan tashqarida ham atrof-muhitga yetgan zarar uchun javobgar bo‘lishi mumkin.
O‘zbekistonda maktab o‘quvchilarining 60 foizdan ortig‘i qishda dars mashg‘ulotlarini kurtka va bosh kiyimlarda o‘tkazadi, chunki sinfxonalar sifatsiz ko‘mir yordamida isitiladi. Energiya inqirozi davrida sinfxonalarni ekologik xavfsiz tarzda isitishning imkoni bormi? “Gazeta.uz” reportaji.
O‘zbekistonda ichimlik suvi tariflari ko‘tarilishi, Qoraqalpog‘istonda sholi yetishtiriladigan maydonlarning qisqarishi, Qirg‘izistonning Qozog‘istonga sug‘orish uchun suv berishni to‘xtatgani mintaqada suv inqirozi kuchayib borayotganidan dalolat beradi. “Gazeta.uz” hududlardagi suv bilan bog‘liq vaziyatni o‘rgandi.
“Global isish davri tugadi, global qaynash davri kirib keldi”, — deya ma’lum qildi BMT rahbari. Meteorologlarning fikricha, joriy yilning iyuli kuzatuvlar tarixidagi eng issiq oy bo‘ladi. Bu oyda eng issiq uch hafta va eng issiq uch kun qayd etildi.
Qo‘shimcha imkoniyatlarga ega bulish uchun saytda ro‘yxatdan o‘ting